Met nog een kleine twee maanden te gaan, is nu al duidelijk dat 2022 de boeken in gaat als een historisch jaar voor de hypotheekrente. Die is zo hard gestegen dat mensen nu een stuk minder kunnen lenen. Grote hypotheekverstrekkers verwachten dat de woningmarkt hierdoor verder zal afkoelen.

Er lijkt dit jaar geen einde te komen aan de stijging van de hypotheekrente. Ook in oktober verhoogden meerdere verstrekkers hun rentes met procentpunten, waardoor de gemiddelde rente nu rond de 4,5 procent ligt voor een hypotheek met een rentevaste periode van 10 jaar.

Vergelijk dat eens met begin dit jaar. Toen lagen de hypotheekrentes aanzienlijk lager, wat juist weer een historisch laag niveau was. Zo ook bij de drie grootste verstrekkers in Nederland, grootbanken Rabobank, ING en ABN Amro.

De oorzaak van die fors gestegen hypotheekrente is een combinatie van onzekere economische factoren. De oorlog in Oekraïne, de energiecrisis, de torenhoge inflatie, en de elkaar rap opvolgende renteverhogingen van centrale banken, spelen stuk voor stuk een rol. Hypotheekverstrekkers moeten hierdoor meer betalen voor het lenen van geld voor de hypotheken die zij verstrekken.

Tienduizenden euro’s minder lenen

Een van de gevolgen van die stijgende hypotheekrente is dat mensen minder kunnen lenen. De rente heeft dit jaar veel pijn gedaan. In de zomer is het even rustig geweest, maar daarna steeg de gemiddelde hypotheekrente nog harder dan in het voorjaar.

Neem als voorbeeld een stel dat tweemaal 40.000 euro per jaar verdient en samen een huis gaat kopen. In januari hadden zij bij het afsluiten van een annuïteitenhypotheek (een hypotheek waarbij je maandelijks een vast bedrag kwijt bent aan aflossing en rente) met een rentevaste periode van 10 jaar een rente van 1,7 procent. “Vandaag de dag is die rente 4,75 procent, waardoor zij op dit moment bijna 43.000 euro minder kunnen lenen dan in januari”, zegt Lankreijer.

NHG-grens verruimd

Voor dit denkbeeldige stel is het wellicht beter om te wachten tot januari 2023. Dan komen ze namelijk in aanmerking voor een hypotheek met Nationale Hypotheekgarantie (NHG) omdat de NHG-grens wordt verruimd naar 405.000 euro. Ook gaan we er voor dit rekenvoorbeeld vanuit dat de salarissen van beiden in december met 3,7 procent stijgen.

Dat scheelt wel weer voor de maximale lening. Deze groep, die zoekt naar huizen met een prijs van tussen de 350.000 en 400.000 euro, kan volgend jaar in dat geval iets meer lenen dan nu. Maar nog altijd wel ruim 35.000 euro minder dan in januari 2022.

Ook een alleenstaande die het huis wil kopen kan momenteel tienduizenden euro’s minder lenen. Stel een persoon heeft een jaarinkomen van 50.000 euro, dan kan diegene ruim 25.000 euro minder lenen dan in januari voor dezelfde hypotheek als in het voorbeeld hierboven. 

Eenzelfde salarisverhoging van 3,7 procent in december biedt voor een alleenstaande ook al geen soelaas. Dan kan die persoon in januari 2023 zelfs 26.000 euro minder lenen dan een jaar eerder.

Meer effecten

Naast het kelderen van het maximale leenbedrag heeft de gestegen hypotheekrente meer effecten. Het zorgt ervoor dat minder mensen hun hypotheek oversluiten. Dat is ook niet gek: de huidige hypotheekrente ligt op het niveau van tien jaar geleden.

“We zien dat de oversluitmarkt fors afgenomen is”, zegt een woordvoerder van ING. “De huidige rentes zijn hoger geworden en ook de last minute overstappers hebben hun stappen wel gezet. Dat was een substantieel deel van de markt en die valt weg.”

Minder aanvragen

Hierdoor is het aantal hypotheekaanvragen sinds de zomer flink afgekoeld. Het aantal aanvragen ligt op een substantieel lager niveau, bleek deze week uit cijfers van Hypotheken Data Netwerk (HDN). Volgens HDN werden in oktober 31.470 hypotheken aangevraagd, een daling van 31 procent ten opzichte van het gemiddelde van het aantal aanvragen in oktober in de afgelopen vier jaar.

“We zien dat tot nog toe het aantal aanvragen in verband met de aankoop van een woning stabiel is gebleven”, zegt een woordvoerder van de Rabobank. “We verwachten wel dat dit in de komende tijd wat zal veranderen. Door de stijgende rente kunnen mensen minder lenen waardoor de markt verder zal afkoelen.”