Afgelopen vrijdag was het Black Friday, al lijkt de uitverkoop steeds eerder te beginnen. Het zorgt in ieder geval voor een piek in de online verkopen en voor de achterafbetaaldiensten breekt een gouden tijd aan. Buy now, pay later-diensten (BNPL) worden steeds vaker gebruikt bij het online winkelen. Toch blijkt uit onderzoek van Independer uitgevoerd door Q&A dat 45 procent van de jongeren (18-29 jaar) in de financiële problemen is gekomen door gebruik te maken van achteraf betalen. Van de 15- tot 18-jarige gebruikt ook bijna een vijfde deze methode, terwijl dit helemaal niet mag.

17 procent vaker afrekenen met achteraf betalen

Voor kwetsbare groepen betekent kopen op de pof vooral het stapelen van rekeningen. Nederlanders kozen vorig jaar zeventien procent vaker voor achteraf betalen bij online aankopen. Dat blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Achterafbetaaldiensten krijgen van de webwinkels een commissie ook wel transactiekosten genoemd. Een ander verdienmodel zijn de herinnerings- en incassokosten als de klant te laat betaalt.

Achteraf betalen is niet nieuw, maar wel flink uitgebreid. Je kunt via een dienst als Klarna zelfs je festivaltickets voor Lowlands achteraf betalen. Of een dure Dyson-airwrap haardroger in drie keer afbetalen. Het geeft tijdelijk financiële ruimte, maar extra kosten liggen op de loer. Betaal je te laat of vergeet je de rekening, dan krijg je herinneringskosten en daarna bijkomende incassokosten. Dit is een financiële strop voor veel jongeren. Achteraf betalen wordt nog niet als een consumentenkrediet gezien. Hierdoor voldoet het niet aan de strenge eisen zoals de bekende kredietcheck om te zien of je de maandelijkse kosten überhaupt wel kunt betalen.

Minderjarigen omzeilen leeftijdsgrens

Ondanks de leeftijdsgrens van achttien jaar en ouder maakt dertien procent van de jongeren onder de achttien tóch gebruik van achterafbetalen. Dat blijkt uit onderzoek van Nibud samen met ABN Amro. Dit is een zorgwekkende ontwikkeling, omdat minderjarigen zo al vroeg betalingsachterstanden en schulden kunnen oplopen. Achteraf betalen neemt toe met de leeftijd:

• 4 procent is 12 jaar 
• 10 procent is 13-14 jaar
• 17 procent is 15-16 jaar 
• 20 procent is 17-18 jaar

Hoewel je achttien jaar oud moet zijn om achterafbetaaldiensten te gebruiken is de leeftijdsgrens gemakkelijk te omzeilen voor minderjarigen. Jongeren vullen gewoon een andere geboortedatum in. Zowel de webwinkel als de betaaldienst controleert niet of dit correct is. Veel minderjarigen weten ook niet eens dat je 18 jaar oud moet zijn om voor achteraf betalen te kiezen. Dit is natuurlijk een kwetsbare groep, die de risico’s niet goed kan inschatten.

Uit de groep die achteraf betaalt blijkt ook dat 38 procent wel eens vergeten is op tijd te betalen. Dan komen er dus kosten bij, die door verdere aanmaningen flink in de papieren kunnen lopen. Ouders van minderjarigen zijn verantwoordelijk voor de gemaakte schulden en achterstanden van hun kinderen. De stapels opgespaarde of vergeten rekeningen komen dus uiteindelijk bij de ouders terecht. Om dit te voorkomen is het belangrijk om thuis in gesprek te gaan met jonge kinderen over geld, financiën en de risico’s van dit soort betaaldiensten.

Vanaf 2026 achterafbetaaldiensten onder toezicht AFM

De BNPL-sector komt vanaf november 2026 onder toezicht van de AFM. Er geldt dan een wettelijk verplichte leeftijdsverificatie. In de wet wordt expliciet vastgelegd dat een overeenkomst voor achteraf betalen met een minderjarige consument verboden is. Ook steunt de AFM een kredietwaardigheidsbeoordeling en BKR-check voor bedragen onder de €250. Het is nog niet duidelijk of dit wordt doorgevoerd.